फिशिंग (phishing) म्हणजे नेमके काय? What is phishing? What are its types?
फिशिंग (phishing) म्हणजे नेमके काय? फिशिंग चे प्रकार आणि त्यापासुन चे धोके. फिशिंग पासुन स्वतःचे संरक्षण कसे करावे.
तंत्रज्ञानाची प्रगती होत असताना, सायबर गुन्हेगारही बेकायदेशीरपणे संवेदनशील माहिती मिळवण्याच्या त्यांच्या पद्धती सुधारत आहेत. फिशिंग ही या गुन्हेगारांद्वारे वापरली जाणारी एक सामान्य युक्ती आहे, ज्यामध्ये बनावट ईमेल, मजकूर संदेश किंवा वेबसाइट वापरून व्यक्तींना वैयक्तिक किंवा आर्थिक माहिती सामायिक करण्यासाठी फसवणे समाविष्ट असते. या लेखात, आम्ही फिशिंग म्हणजे काय, फिशिंग हल्ल्यांचे विविध प्रकार, फिशिंग हल्ल्यांचे परिणाम आणि त्यांच्यापासून स्वतःचे संरक्षण कसे करावे याबद्दल चर्चा करू.
फिशिंग म्हणजे काय?
फिशिंग हल्ल्यांचे प्रकार
- ईमेल फिशिंग: हा फिशिंग हल्ल्याचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. सायबर हल्लेखोर वापरकर्त्यांना वैयक्तिक किंवा आर्थिक माहिती पुरवण्यासाठी अथवा फसवणूक करण्यासाठी बँक, ऑनलाइन किरकोळ विक्रेता किंवा सोशल मीडिया साइट सारख्या कायदेशीर भासणाऱ्या स्त्रोताकडून ईमेल पाठवतात.
- स्पियर फिशिंग: या प्रकारची फिशिंग विशिष्ट व्यक्ती किंवा संस्थांना लक्ष्य केले जाते. सायबर गुन्हेगार वैयक्तिकृत ईमेल किंवा संदेश तयार करण्यासाठी त्यांचे लक्ष्य शोधतात जे यशस्वी होण्याची अधिक शक्यता असते.
- व्हेलिंग: या प्रकारचे फिशिंग उच्च-स्तरीय अधिकारी किंवा संवेदनशील माहितीमध्ये प्रवेश असलेल्या इतर व्यक्तींना लक्ष्य करते.
- स्मिशिंग: या प्रकारची फिशिंग वापरकर्त्यांना वैयक्तिक किंवा आर्थिक माहिती प्रदान करण्यासाठी अर्थात फसवण्यासाठी मजकूर संदेश वापरते.
- विशिंग: या प्रकारचे फिशिंग वापरकर्त्यांना वैयक्तिक किंवा आर्थिक माहिती प्रदान करण्यासाठी अर्थात फसवण्यासाठी व्हॉइस कॉलचा वापर करते.
- मालवेअर-आधारित फिशिंग: फिशिंगचा हा प्रकार वापरकर्त्याच्या संगणक किंवा मोबाइल डिव्हाइसला संक्रमित करण्यासाठी आणि संवेदनशील माहिती चोरण्यासाठी व्हायरस किंवा ट्रोजन सारख्या मालवेअरचा वापर करतो.
फिशिंग हल्ल्यांचे परिणाम
फिशिंग हल्ल्यांचे व्यक्ती आणि संस्थांवर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. सायबर गुन्हेगार बँक खाती, क्रेडिट कार्ड किंवा इतर आर्थिक खात्यांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी आणि पैसे चोरण्यासाठी किंवा ओळख चोरी करण्यासाठी चोरलेल्या माहिती चा वापरू शकतात. फिशिंग हल्ल्यांचा वापर मालवेअर वितरीत करण्यासाठी देखील केला जाऊ शकतो, ज्यामुळे संगणक आणि मोबाइल डिव्हाइसचे नुकसान होऊ शकते किंवा लॉगिन क्रेडेन्शियल्स (login credentials), ब्राउझिंग इतिहास (browsing history) किंवा ईमेल यासारखी संवेदनशील माहिती चोरली जाऊ शकते. या व्यतिरिक्त, फिशिंग हल्ले कंपनी किंवा संस्थेच्या प्रतिष्ठेला हानी पोहोचवू शकतात.
फिशिंग हल्ल्यांपासून स्वतःचे संरक्षण कसे करावे?
फिशिंग हल्ल्यांपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी तुम्ही अनेक पावले उचलू शकता:
- ईमेल आणि संदेशांपासून सावध रहा: अज्ञात स्त्रोतांकडून ईमेल किंवा संदेश उघडताना काळजी घ्या. प्रेषकाचा ईमेल पत्ता तपासा, आणि स्पेलिंग किंवा व्याकरणाच्या चुका असलेल्या किंवा अव्यावसायिक पद्धतीने लिहिलेल्या ईमेल किंवा संदेशांपासून सावध रहा.
- URL सत्यापित करा: कोणतीही वैयक्तिक किंवा आर्थिक माहिती प्रविष्ट करण्यापूर्वी वेबसाइटची URL नेहमी तपासा. अैड्रेस बारमधील पॅडलॉक चिन्ह तपासून वेबसाइट सुरक्षित असल्याची खात्री करा आणि URL "https" ने सुरू होते. (अधिक माहिती साठी हे पहा - वेबसाइट सुरक्षित आहे की नाही हे कसे तपासावे?)
- अँटी-फिशिंग सॉफ्टवेअर वापरा: फिशिंगविरोधी सॉफ्टवेअर संशयास्पद सामग्री आणि लिंक्ससाठी ईमेल आणि संदेशांचे विश्लेषण करून फिशिंग हल्ले शोधण्यात आणि अवरोधित करण्यात मदत करू शकते.
- सॉफ्टवेअर अद्ययावत ठेवा: तुम्ही तुमच्या ऑपरेटिंग सिस्टीम, वेब ब्राउझर आणि अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअरच्या नवीनतम आवृत्त्या चालवत असल्याची खात्री करा, कारण यामध्ये अनेकदा सुरक्षा अद्यतने समाविष्ट असतात जी फिशिंग हल्ल्यांपासून संरक्षण करू शकतात.
- द्वि-घटक प्रमाणीकरण सक्षम करा (2-factor authentication): द्वि-घटक प्रमाणीकरण एक पासवर्ड आणि फिंगरप्रिंट किंवा मजकूर संदेश कोड सारख्या ओळखीचा दुसरा प्रकार आवश्यक करून तुमच्या खात्यांमध्ये सुरक्षिततेचा अतिरिक्त स्तर जोडते.
निष्कर्ष
फिशिंग हल्ले व्यक्ती आणि संस्थांसाठी एक गंभीर धोका आहे, परंतु त्यांच्यापासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी पावले उचलून, तुम्ही ह्या ला बळी पडण्याचा धोका कमी करू शकता. या सारख्या पद्धतींचे अनुसरण करून, तुम्ही फिशिंग हल्ल्यापासुम बचाव करु शकता.
